Dorożką przez Pagan – Birma.

Nasz dorożkarz pojawił się zgodnie z ustaloną godziną, zaraz po tym jak skończyliśmy śniadanie.

Czas zobaczyć to niezwykłe miejsce, przyciągające coraz większą ilość turystów z całego świata.

Ruszamy naszymi dorożkami po równinie Paganu, koła wozu podnoszą kurz, a nasz woźnica popędza konia. Kiedyś między świątyniami żyli ludzie, było miasto, w najlepsze pasły się krowy, a z pobliskich klasztorów dobiegały modlitwy. Jednak hunta wojskowa wpadła na pomysł, by zrobić tu tylko część muzealną, która powinna być pusta. Nie przejmując się mieszkańcami, kazano wszystkim wynieść.

Pierwsze opustoszałe stupy, gdzie wieje wiatr przynoszący z daleka pył. Nikt już dzisiaj tutaj nie mieszka, nie dogląda codziennie, nie dba. Puste stupy stały się trochę jak by bez życia, ale i tak na pierwszym postoju ukazuje nam się niesamowity widok. Ceglane stupy wystają z równiny, jak małe pionki z dziecięcej gry pozostawione gdzieś na trawie w przydomowym ogródku.

Stupy (nazywane też w Birmie pagodami) nie zawierają wewnętrznej przestrzeni dostępnej dla wiernych – ich rolą jest przechowywanie relikwii, takich jak fragmenty kości Buddy czy też jego wizerunki sporządzone z drogocennych materiałów. Umieszczone na stupach inskrypcje bardzo rzadko określają, jakie konkretnie relikwie są w nich zawarte. Chociaż stupy mogą posiadać różne kształty, największe z nich, jak na przykład Shwezigon, mają formę dzwonu. Forma ta jest charakterystyczna dla architektury birmańskiej.

Wdrapujemy się na jedną z nich i sięgamy wzrokiem najdalej jak się da. Od razu myślę jak kiedyś musiało wyglądać tu życie. W dawnych czasach, gdy wszystko powstawało i teraz całkiem niedawno, gdy chwilę przed przymusową wyprowadzką mieszkali tu ludzie. Codzienny zgiełk, konne powozy, piesi, dym z przydomowych kuchni. Choć szczerze nie wiem, co by mi się bardziej podobało, czy żywe miasto, czy to co teraz widzę, opuszczone, ale magiczne miejsce. Tak puste jakby czekało tylko na mnie, coraz mniej na świecie jest takich miejsc, wciąż pięknych, a jeszcze nie podeptanych przez miliony turystów.

Ruszamy zwiedzać pierwsze świątynie. Świątynie służą wiernym, którzy mogą wejść do świętej przestrzeni zawierającej jeden lub więcej wizerunków Buddy. Architekci Paganu wykorzystywali dwa podstawowe plany świątyń do stworzenia niezliczonych ich wariantów. Pierwszy z tych planów opiera się na litym ceglanym rdzeniu otoczonym przez sklepiony korytarz, podczas gdy drugi przewiduje otwartą, sklepioną świętą przestrzeń w centrum, często otoczoną również zwykle krytym korytarzem. Świątynie budowane były na planie krzyża bądź czworokąta. Wyjątkową cechą architektury Paganu było istnienie świątyń i stup budowanych na planie pięciokąta.

Jeśli chodzi o strukturę pionową, to typowa dla Paganu jest piramida kilku (zwykle trzech) tarasów ze stupą umieszczoną na szczycie. Spotyka się dwie odmiany tego układu: stupa może spoczywać bezpośrednio na najwyższym z tarasów lub też na najwyższym tarasie może stać wieża o wypukłych ścianach, a dopiero na niej stupa. Drugie z tych rozwiązań jest spotykane w Paganie częściej.

Świątynie otaczane były murami, których praktycznym zastosowaniem była ochrona przed pożarami. Pod koniec XII wieku zaczęto wznosić większe, dwupiętrowe świątynie, takie jak Thatbyinnyu i Sulamani (1183). Największą ze świątyń jest Dhammayangyi – chociaż nie ma ona dwóch pięter, to posiada kilka tarasów na dachu.

Pierwszą świątynią jaką zwiedzamy to : Świątynia Thatbyinnyu

Nazwa świątyni tłumaczy się jako wszechwiedza – jeden z atrybutów Buddy. Jest to najwyższa świątynia Paganu (61 m). Wybudowana została za panowania króla Alaungsithu w roku 1144 w obrębie murów miasta. Zbudowana jest na planie niesymetrycznego krzyża, w formie dwóch leżących na sobie prostopadłościennych brył stanowiących dwa piętra budowli. Na każdym z pięter znajdują się po trzy tarasy z iglicami w rogach. Dolne piętro zbudowane zostało na planie z ceglanym rdzeniem w środku, co umożliwiło uniesienie ciężaru całej konstrukcji. Piętro to służyło za mieszkanie dla mnichów. Piętro górne nie zawiera rdzenia, otoczona jest za to korytarzem. Główny posąg znajduje się na tym właśnie piętrze – takie rozwiązanie zostało zastosowane po raz pierwszy właśnie w Thatbyinnyu. Jeszcze wyżej, na półpiętrze znajdowała się biblioteka. Główny posąg świątyni nie jest oryginalny – pochodzi z XIII wieku. Zwieńczenie świątyni stanowi względnie niska i szeroka wieża ze stupą na szczycie.

Ściany wnętrza świątyni zostały pobielone podczas jednego z remontów, co spowodowało zniszczenie większości zdobiących je malowideł.

Znowu krótka przejażdżka po okolicy, cały czas nie możemy się napatrzeć, na te cudeńka postawione na każdym kroku. Znowu wdrapujemy się na jedną ze stup. Brakuje tylko księgi zaklęć, by stało się magicznie.

Czas świetności Paganu trwał zaledwie 200 lat. Od XI do XIII wieku. W 1287 roku Kublai Khan zaatakował Pagan, po najeździe Mongołów Pagan już nigdy nie wrócił do dawnej świetności, a trzęsienie ziemi w 1975 roku dopełniło zniszczeń.

Wedle podań w Paganie powstało ponad cztery i pół miliona świątyń, zaś by chronić miasto przed najazdem Mongołów król Narathihapati rozkazał zburzyć 14 000 z nich, by tą zaporą powstrzymać Mongolskie wojska. Oczywiście te legendy nie są prawdziwe, w rzeczywistości pagód nie było więcej niż 5000, a żaden król nie odważyłby się zniszczyć choćby jednej z nich.

Odwiedzamy na chwilę świątnię Gu Byauk Gyi – należącą do wczesnego okresu Paganu.

Potem świątynię Manuha. Znana jest z tego że znajdują się tu trzy wizerunki Buddy, oraz obrazu wejścia Buddy w nirvanę. Jesto jedna z najstarszych świątyń w Paganie. W jednym z pomieszczeń jest olbrzymi garnek, Birmańczycy wchodzą po drabinie na jego skraj, modlą się chwilę i wrzucają banknoty do środka.

Świątynia Ananda

Nazwa świątyni pochodzi z sanskrytu i oznacza doskonałe szczęście. Powstała ona na przełomie XI i XII wieku za ponowania Kyanzitthy. Według legendy opisanej w późniejszych kronikach, króla Kyazitthę odwiedziło ośmiu oświeconych mnichów (arahantów) medytujących w Grocie Nandamula na górze Gandhamadana. Król nakarmił i ugościł przybyszy, a w zamian poprosił ich, by użyli swych mocy do przywołania obrazu Groty. Następnie Kyanzittha wzniósł świątynię wzorując się na swojej wizji.

W czterech wnękach rdzenia umieszczone są główne obiekty kultu w postaci wysokich (9,5 m) wizerunków stojącego Buddy wykonanych z pozłacanego drewna. Przedstawiają one Buddę historycznego (strona zachodnia), oraz poprzedzających go w naszej epoce trzech wcześniejszych Buddów: Kakusandhę (strona północna), Konagamanę (strona wschodnia), Kassapę (strona południowa). Tylko posągi północny i południowy są oryginalne przedstawiając styl typowy dla Okresu Wczesnego. Osobliwością jednego z tych wizerunków jest to, że pomimo pozycji stojącej ręce Buddy ułożone są w geście dharmaćakramudry (głoszenia nauki). Wszystkie wcześniejsze obrazy Buddy nauczającego przestawiają go w pozycji siedzącej.

W końcu docieramy do świątyni Dhammayangyi

Największą świątynię Paganu wybudowano za panowania króla Narathy bądź jego ojca – Alaungsithu, w latach 1163-1165. Według legend ufundowanie Dhammayangyi miało służyć odkupieniu jego licznych win, wśród nich zamordowania własnego ojca i brata, a także żony. Według innej legendy, podczas budowy król nakazał, aby cegły dopasowywano do siebie tak ściśle, by nie mieściła się między nimi szpilka. Murarzom, którzy nie spełnili tego warunku miał kazać obcinać ręce.

Świątynię Dhammayangyi zbudowano na planie niemal identycznym jak Świątynię Ananda (krzyż grecki, dwa okrężne korytarze wokół ceglanego rdzenia), jest ona jednak bardziej obszerna, choć nigdy nie została ukończona. Wewnętrzny okrężny korytarz został z nieznanych powodów zasypany ceglanym gruzem. Z tego powodu dostępna jest tylko jedna z czterech nisz przeznaczonych na wizerunki Buddy – jest to nisza wschodnia. Znajdujący się w niej posąg nie jest oryginalny, ale pochodzi z okresu królestwa Ava. Pozostałe wizerunki zamiast w niszach umieszczono w odpowiadających im holach wejściowych. Dhammayangyi jest jedyną świątynią Paganu, w której znalazł się posąg siedzących obok siebie dwóch Buddów: współczesnego (Gautamy) i przyszłego (Maitreji). Znajduje się on w zachodnim holu wejściowym. Korytarze posiadają stropy kolebkowe, co jest cechą typową dla świątyń Okresu Późnego.

Kilkadziesiąt minut przed zachodem słońca odwiedzamy świątynię Htilominlo – zbudowany w okresie panowania króla Htilominlo w 1211 roku. Świątynia składa się z trzech pięter i ma wysokości 46 metrów. Zbudowana jest z czerwonej cegły. Na pierwszym piętrze świątyni znajdują się postaci czterech Buddów, z które każda stoi w innym kierunku świata. Świątynia została zniszczona w trzęsieniu ziemi w 1975 roku, a następnie zrekonstruowana.

Być a Paganie i nie zobaczyć zachodu słońca to chyba największy błąd jaki można popełnić. My także tak chcemy zakończyć dzień. Dorożkarz przekonuje nas, pokaże nam w miejsce gdzie nie ma turystów. Gdy podjeżdżamy pod jedną ze stup, okazuje się, że turyści jednak są. Jest ich jednak niewielu. Wdrapujemy się na szczyt i zaczynamy śledzić słońce. Patrzymy jak olbrzymia kula powoli opada nad setkami pagód. Spektakl jest przepiękny, aczkolwiek może jest troszkę mgły i nie wygląda to tak idealnie tak jak widziałem na wielu zdjęciach. Stoimy oczarowani, wieje lekki wietrzyk, kolory w resztkach promieni słonecznych robią się łagodniejsze, delikatne by na koniec pociemnieć i zupełnie zgasnąć.

Schodzimy do zaparkowanych na dole dorożek i wracamy do hostelu. Zmęczeni całym dniem kładziemy się spać. Jutro wracamy do Rangunu.

Dziękuję za odwiedzenie mojej strony, będzie mi bardzo miło jeśli polubisz ją na Facebooku ;).

Drogi Podróżniku, poniżej znajduje się reklama Google. Zupełnie nie mam pojęcia, co Ci się na niej wyświetla. Jeśli chciałbyś lub chciałabyś wynagrodzić mi jakoś pracę nad stroną, proszę kliknij w reklamę i nic więcej. Dziękuję za wsparcie strony.